Gmina Rychtal

Położenie i uwarunkowania geograficzne
Gmina Rychtal położona jest w południowej części województwa wielkopolskiego. Graniczy ona od zachodu i południowego-zachodu z gminą Namysłów położoną w powiecie namysłowskim, województwo opolskie, od północnego-zachodu i północy z gminami Perzów, Bralin i Baranów, od wschodu z gminą Trzcinica, które położone są w powiecie kępińskim, województwo wielkopolskie, od południa z gminami Wołczyn (powiat kluczborski) i Domaszowice (powiat namysłowski) położone w województwie opolskim.
Gmina zajmuje powierzchnię 96,75 km2. Pod względem wielkości gmina znajduje się na 2 miejscu wśród 7 gmin powiatu kępińskiego. W skład gminy wchodzi 17 jednostek osadniczych, z których 10 to wsie sołeckie. Siedzibą gminy i jednocześnie centrum administracyjno-gospodarczym jest miejscowość Rychtal.
Na obszarze tym zamieszkuje przeszło 4 071 osób. Pod względem liczby ludności gmina znajduje się na 6 miejscu w powiecie.
Do najważniejszych szlaków komunikacyjnych drogowych przechodzących przez teren gminy należy droga krajowa nr 39 odcinek Brzeg – Namysłów - Kępno. Położenie geograficzne
Zgodnie z podziałem Polski na mezoregiony fizycznogeograficzne wg Kondrackiego obszar gminy należy do prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, podprowincji Niziny Środkowopolskie. Obejmuje makroregion Nizina Śląska.
Nizina Śląska stanowi rozległą równinę, która od południowego-zachodu sąsiaduje z Przedgórzem Sudeckim i Sudetami, od północy z Wałem Trzebnickim, a od wschodu z Wyżyną Śląsko-Krakowską. Nizina Śląska leży w całości w obrębie stadiału Odry (lub Radomki), toteż zachowały się na jej powierzchni ostańce ozów, kemów i wzgórz morenowych. W obrębie tego makroregionu wyróżniono 9 mezoregionów. Gmina Rychtal znajduje się w obrębie mezoregionu Równina Oleśnicka.
Równina Oleśnicka – znajduje się na wschód od Pradoliny Wrocławskiej i na południe od Wzgórz Trzebnickich w dorzeczu dopływów Odry: Widawy oraz Stobrawy. Za jej wschodnią granicę można przyjąć dział wód Odry i Warty (Prosny). Powierzchnia mezoregionu wynosi 2 350 km2. Jest to równina morenowa z ostańcami form glacjalnych zlodowacenia środkowopolskiego. Na przedpolu Wzgórz Trzebnickich występują sandry zlodowacenia warciańskiego. Na piaszczystych utworach pokrywowych występują średniourodzajne gleby pseudobielicowe, zajęte przeważnie pod uprawę.

Ślady zamierzchłej przeszłości...
Z 1222 r. pochodzi pierwsza wzmianka o osadzie Bandlowice (Bandlovici) będącej zdaniem kronikarzy kolebką Rychtala i Zgorzelca.
Aktem z dnia 19 czerwca 1233 r. Herman Bolk prokurator zakonu NMP zleca kapłanowi Idziemu z Namysłowa lokację osad Lassusio i Bandlovici oraz osiedla tamże na prawie niemieckim Walonów i Niemców.
W 1249 r. Henryk von Holstein (Hohestein) odstępuje posiadłość biskupowi wrocławskiemu Tomaszowi II. Wkrótce nowym właścicielem posiadłości zostaje Henryk III Biały. W 1251 r. Bandlowice wracają do biskupa Tomasza II. Walki wewnętrzne doprowadzają do spalenia miejscowości w 1271 r. oraz kilku innych w posiadłościach biskupich. Pojednanie pomiędzy Henrykiem IV Probusem a biskupem Tomaszem II owocuje przyznaniem mu Bandlowic.
W 1294 r. książęta wrocławscy Henryk Głogowski i Henryk V potwierdzają, że Bandlowice i Rychtal są własnością biskupa Tomasza II i jego następców.
Niemiecka nazwa Reichtal (dosłownie „bogata dolina”), spolszczona została na Rychtal.
W 1336 r. w mieście wybucha pożar. 12 lat później Rychtal jest we władaniu Czech.
W 1386 r. następuje ponowna lokalizacja Rychtala (pierwsza w 1294 r.).
Pomimo kilkakrotnych pożarów i działań wojennych miasto stopniowo się rozwija.
W 1661 r. ukończono budowę kościoła parafialnego.
W 1782 r. wybucha kolejny pożar, po którym miasto zostaje odbudowane wg projektu
J.Geistera. Wiek XVIII i początek XIX były dla miasta i okolicznych miejscowości okresem rozkwitu. Budowano nowe kościoły, linie kolejowe, szkoły, szpital. 9 stycznia 1920 r. Rychtal i okoliczne miejscowości wchodzące w skład dzisiejszej gminy powróciły do Polski. W 1934 r. Rychtal utracił prawa miejskie i nie odzyskał ich do dzisiaj.

Zabytki...
WIELKI BUCZEK
W 1271 r. wieś Wielki Buczek należała do biskupa wrocławskiego, który podczas lokacji wsi, założył i uposażył kościół parafialny. Z Woskowicami Buczek posiadał 60 łanów: 7 miało sołectwo, 2 łany kościół, 11 w lesie nie wykarczowanych, a 40 łanów, zupełnie opustoszałych, było zobowiązanych do małdratów i fertonów.
Wieś powstała w 1772 r. Dawniejsze osady, których ludność wymarła na cholerę, były usytuowane w innych miejscach i zostały spalone, gdyż ludność napływowa obawiał się w nich mieszkać. Ówczesna właścicielka tych terenów – Charlotte hrabina Rauber (prawdopodobnie Francuska) pobudowała dwie nowe osady, które oddała ok. 1854r. w dzierżawę osadnikom, przybyłym z okolic Krakowa.

Rodzinny grobowiec rodu von Mischke-Collande na cmentarzu przy kościele parafialnym w Wielkim Buczku.
Od 1845 r. właścicielem Wielkiego Buczku – Gross Butschkau był hrabia Henryk von Strachwitz, a od 1873 r. Alexander Friedrich Constantin von Mischke-Collande (ur. 22 marca 1813 r., zm. 8 czerwca 1890 r.). Rodzinny grobowiec rodu von Mischke-Collande znajduje się na cmentarzu przykościelnym w Wielkim Buczku. Do majętności tej należały także kolonie Charlottenthal (Szarlota) oraz Friedrichshuelf. Kolonię pierwszą zamieszkiwało 10 osadników, drugą natomiast 9 osadników. Wszystkie cztery osady, oprócz dworu, wciągnięto1 kwietnia 1894 r. pod miano „Buczek”.
W wiosce mieścił się także młyn wodny oraz karczma.
Folwark w Wielkim Buczku powstał po 1885 r. na południowo-zachodnim skraju wsi. Jako pierwsza na terenie majątku powstała zabudowa gospodarcza – w końcu XIX w. - gorzelnia oraz wkrótce z dobudowaną do niej suszarnią płatków ziemniaczanych przed 1900 r. - spichlerz, warsztaty, magazyny, a po 1900 r. obora ze stajniami i obora II. Zabudowę mieszkalną dawnych pracowników folwarku reprezentował jeden z budynków znajdujących się w kierunku północnym od obory, służący w 1989 r. jako spichlerz. Dwór wzniesiony został wkrótce po rozpoczęciu budowy zabudowań gospodarczych, datuje się go na początek XX w. Tomisław Siciński, ówczesny właściciel majątku, rozszerzył park oraz założył w jego obrębie stawy. Za T. Sicińskiego również dobrze rozwijało się gorzelnictwo, czynna była suszarnia płatków ziemniaczanych. Właściciel majątku rozwinął również hodowlę bydła czarno-białego rasy nizinnej. Zespół folwarczny składał się z dwóch kompozycyjnie ze sobą połączonych części podwórza gospodarczego i zespołu parkowo-dworskiego. Zespól folwarczny usytuowany został po obu stronach drogi głównej, prowadzącej w kierunku zachodnim do wsi Sadogóra i w kierunku wschodnim do Komorzna. Podwórze gospodarcze zostało usytuowane z północnej strony drogi głównej. Obora i stajnie stanowiły zabudowę wschodniej krawędzi dziedzińca gospodarczego. Natomiast w kierunku północnym od obiektu, znajdowała się przesunięta w kierunku zachodnim – gorzelnia i wschodnim – budynek mieszkalny, dawniej stanowiący mieszkania pracowników folwarku i spichlerz.
Pałac w Wielkim Buczku

Położony w parku dwór jest zwrócony fasadą wejściową na południe. Dwór jest murowany z cegły, otynkowany, a fundamenty obiektu zostały wykonane z cegły ceramicznej pełnej. Strop dworu jest drewniany ze ślepym pułapem, w piwnicy natomiast znajduje się strop odcinkowy o różnej rozpiętości. Dworek został zbudowany na planie wydłużonego prostokąta z częścią przybudowaną od wschodu w większości dwutraktowy, pierwotnie z sienią przelotową. Od południa znajdują się dwa skrajne ryzality, a od północy dwa niewielkie aneksy wejściowe na planie prostokąta. Obiekt jest parterowy, podpiwniczony o bryle rozczłonkowanej, na wysokim cokole. Korpus główny i facjatka od południa kryte są dachem dwuspadowym, przybudówka i aneksy - pulpitowymi. Elewacja od strony południowej jest jednokondygnacyjna, wieloosiowa. Natomiast ryzalit od strony zachodniej został połączony facjatką, zwieńczoną trójkątnym tympanonem wspartym na filarach. Otwory w ryzalicie ujęte są czworobocznymi filarami przyściennymi, kondygnacje oddzielone bogato profilowanym i gierowanym gzymsem, a w szczycie znajdują się półkoliste łuki arkad wsparte na czterech pilastrach. W ryzalicie wschodnim okna opięte są filarami, proste gzymsy nadokienne usytuowane są na przemian z trójkątnymi, gzyms podokienny z konsolami. W narożach ryzalit zwieńczony jest profilowanym gzymsem oraz pełną attyką. Również od strony północnej elewacja dworku jest jednokondygnacyjna, wieloosiowa z dwiema niesymetrycznymi pseudoryzalitami. W 1963 r. obiekt dworu przeszedł generalny remont. Otrzymał nowe pokrycie dachu, nowe otwory drzwiowe i okienne, białą podłogę. Wówczas w dworku mieściły się pomieszczenia socjalne, przedszkole, poczta oraz biura PGR-u. Po drugiej wojnie światowej zespół parkowo – dworski i gospodarczy w Wielkim Buczku przeszedł na własność Skarbu Państwa, jego użytkownikiem do 1990 r. było Państwowe Gospodarstwo Rolne w Laskach, które przeprowadziło całkowity remont dworu z przeznaczeniem na biura PGR-u. Obecnie bardzo zaniedbany dworek wraz z parkiem jest własnością Agencji Rolnej Skarbu Państwa w Poznaniu.
Kościół p.w. św. Jana Nepomucena w Wielkim Buczku.

Kościół położony jest na wschodnim krańcu wsi, usytuowany na cmentarzu przykościelnym i ustawiony osią podłużną wzdłuż drogi prowadzącej przez wieś. Świątynia jest jednonawowa, orientowana, konstrukcji zrębowej. Dach dwuspadowy, kryty gontem. Nad nawą od strony zachodniej znajduje się wieża czworoboczna, konstrukcji słupowej. Prezbiterium zamknięte, wieloboczne, szersza i boczna nawa na planie zbliżonym do kwadratu. Chór muzyczny drewniany, wsparty na profilowanych słupach. Klasycystyczne organy z początku XIX w. W nawie znajdują się drzwi klepkowe z okuciami. Ołtarz został wykonany prawdopodobnie w okresie wyposażania. kościoła (początek XIX w.). Ołtarz jest wolno stojący, jednoosiowy. Po bokach, na tle płytkich kompozytowych pilastrach o złoconych bazach i kapitelach zostały usytuowane na niskich cokołach figury św. Jana Chrzciciela (z lewej strony) oraz św. Jana Ewangelisty (z prawej strony). Zwieńczenie ołtarza stanowi gierowane nad kolumienkami belkowanie nakryte głębokim, profilowanym gzymsem, ozdobionym na osiach kolumienek i pilastrów reliefowymi, złoconymi plakietami z liści akantu. Centralnie przed belkowaniem, na stalowym wysięgu znajduje się złocone Oko Opatrzności z promienistą trójdzielną glorią. Na menesie znajduje się nowe, z XX w. metalowe tabernakulum. W bezpośrednim sąsiedztwie ołtarza głównego znajdują dwie rzeźby przyścienne również o charakterze późnobarokowym z 2 poł. VIII w.: św. Efrema Syryjczyka Diakona oraz św. Jadwigi Śląskiej. Rzeźby są usytuowane na przyściennych konsolach.
Pomniki przyrody

• lipa drobnolistna /Tilia cordata Mill./ – (nr rejestru 468) w wieku ok. 200 lat i obwodzie pierśnicy 380 cm, położona w parafii rzymsko-katolickiej w m. Wielki Buczek;
• lipa drobnolistna /Tilia cordata Mill./ – (nr rejestru 469) w wieku ok. 200 lat i obwodzie pierśnicy 426 cm, położona w parafii rzymsko-katolickiej w m. Wielki Buczek.

SADYBA MYŚLIWSKA W ZACHCIALE

Rezerwat o powierzchni 5,78 ha utworzony został zarządzeniem Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Nr 176 z dnia 14 września 1962 r.
Położony jest on w dolinie rzeki Studnicy. Celem ochrony rezerwatowej jest zachowanie fragmentu lasu mieszanego z udziałem świerka. Drzewa świerkowe osiągają tu wysokość 40 m. i średnicę ponad 100 m. W rezerwacie znajdują się stare okazy sosny, świerka, dębu, którym towarzyszą grab, brzoza oraz jodła, buk, modrzew i osika. Świerk w rezerwacie odnawia się samosiewem i wykazuje dużą dynamikę rozwojową, o czym świadczą liczne naloty i porosty, gwarantujące stałość zbiorowiska. W runie między innymi występują przetacznik leśny, jastrzębiec, przytulia wiosenna, borówka czarna, widłak jałowcowaty, porzeczka czarna, paprotki – zachyłka trójkątna i oszczepowata.

Rezerwat przyrody „STUDNICA”

„MACIEJÓWKA” – ZGORZELEC

„Maciejówka” to działka rekreacyjna – agroturystyczna w miejscowości Zgorzelec, gmina Rychtal. Teren położony jest w dolinie rzeki Studnicy w malowniczym otoczeniu lasów rezerwatu przyrody „Studnica” . Na wyżej opisanym terenie znajduje się sadyba myśliwska z miejscem namiotowym, grillem, łowiskiem ryb oraz zadaszone miejsce do biesiadowania na 80-100 miejsc siedzących. z kominkiem.

BANDLÓW

Młyn wodny w Bandlowie z 1800 r. ,do dzisiaj czynny zasilany energią elektryczną.
Kapliczka św. Jadwigi
Biała kapliczka z XIX wieku z figurką św. Jadwigi Śląskiej we wnętrzu, znajduje się wśród łąk pod Krzyżownikami.

W 1229 roku św. Jadwiga pielgrzymowała do Krakowa, modląc się o uwolnienie swego męża Henryka Brodatego aresztowanego przez księcia Konrada Mazowieckiego. Pod kapliczką wytryska źródełko, obok którego widnieje olbrzymi kamień, na którym wg legendy odciśnięta jest stopa św. Jadwigi z Trzebnicy.

Miejscowe legendy, opowieści
W pobliżu Rychtala, w Zgorzelcu, wśród pól pod Krzyżownikami, w bardzo malowniczym miejscu stoi kapliczka św. Jadwigi z XIX wieku. Znajduje się w niej figurka św. Jadwigi. Kapliczka stoi w pobliżu źródełka. Przy nim leży kamień z odciskiem stopy.
Nigdzie nie natrafiłam na zapisaną legendę związaną z kapliczką. Postanowiłam spisać zasłyszane opowieści.
Legenda mówi, że odcisk stopy w kamieniu przy źródełku to odcisk stopy świętej Jadwigi, która pielgrzymowała z Trzebnicy do Krakowa, aby prosić o uwolnienie męża. Podczas tej długiej i ciężkiej pielgrzymki pokutnej w otoczeniu małego orszaku często się zatrzymywała w różnych miejscach, gdzie modliła się i trochę odpoczywała. Legenda mówi, że księżna Jadwiga, odpoczywając, miała pragnienie, ale w pobliżu nie było wody. Nagle z ziemi wytrysnęło cudowne źródełko czystej wody i tą wodą zaspokoiła pragnienie. Źródełko jest do dziś, a w jego pobliżu kamień z odciskiem stopy świętej i kapliczka.
Inna wersja tej legendy mówi, że księżna Jadwiga wędrowała przez naszą ziemię, udzielając pomocy chorym i potrzebującym. Razem z nią wędrowały zwierzęta, dlatego trzymała się miejsc, gdzie była woda. Zabierała ze sobą najbardziej chorych. Kiedy się zatrzymała przy źródełku, postanowiła się napić. W miejscu, gdzie postawiła stopę, był mały kamień. Później kamień urósł - zachował się w nim odcisk stopy. Pozostał do dziś.
Woda ze źródełka ma moc uzdrawiającą. Pomaga przede wszystkim w chorobach oczu. Tu znów podanie wyjaśnia, jak odkryta została niezwykła moc uzdrawiająca wody. Otóż przed wielu, wielu laty wracał z wojny żołnierz – nie widział. Kiedy zatrzymał się przy źródełku, napił się i przemył twarz wodą. Wówczas przejrzał na oczy. Od tej pory wierzono, że źródełko św. Jadwigi ma moc uzdrawiającą.
Po dziś dzień przyjeżdżają tu chorzy, wierzący w uzdrawiającą moc wody ze źródełka św. Jadwigi. ( szczególnie w chorobach oczu).
Istnieje żywa tradycja pielgrzymowania do kapliczki św. Jadwigi w dniu święta - 15 października. Mieszkańcy Parafii Rychtal i Parafii Krzyżowniki wędrują pieszo i tam na polach przy kapliczce wspólnie odmawiają różaniec, odprawiają nabożeństwo różańcowe. Proboszcz Parafii Krzyżowniki przybywa z relikwiami świętej. To bardzo piękny, wzruszający zwyczaj, łączący ludzi sąsiadujących ze sobą parafii.
Opowiada się, że dawniej w przeddzień święta Jadwigi panny wędrowały do źródełka pod osłoną nocy z dzbankami po wodę. W drodze powrotnej, choć towarzyszył im strach, nie mogły się odwrócić. Jeśli to uczyniły, nigdy nie wyszły za mąż.
Pomniki przyrody

DARNOWIEC
W czasie wojny siedmioletniej o Śląsk toczyły się tu potyczki. Większą bitwę stoczył w tutejszych lasach generał von Berg Dórnberg. Od niego tez pochodzi pierwotna niemiecka nazwa wioski. Władze polskie nadały wiosce nazwę Darnowiec. Powstała za czasóow Fryderyka II 1712 – 1786
Fragmenty z książki J. Janiszewskiego, z roku 1928:
„W czasie wojny siedmioletniej o Śląsk toczyły się tu potyczki. Większą bitwę stoczył w tutejszych lasach generał von Dörnberg. Od niego też pochodzi pierwotna (niemiecka) nazwa wioski. Z tych też czasów pozostały jeszcze w lesie obok wioski dwie mogiły. Władze polskie nadały wiosce nazwę Darnowiec. Wioska powstała bowiem za czasów Fryderyka II, jako niemiecka osada. Dlatego do dziś ludność tutejsza i okoliczna nazywa ją „kolonia rychtalska”. Wioskę wybudowano w lesie – w odległości 4,5 km od Rychtala. W roku 1927 wybudowano przez tutejszą wioskę szosę. Jest ona odgałęzieniem szosy Kępno – Rychtal. Szkoła jest murowana, jednoklasowa, czył w niej p. Adam Budzyński. (1928 rok !). Szkołę wybudowano w roku 1908. pierwotnie chodziły dzieci do szkoły w Rychtalu. Pierwszym polskim nauczycielem był p. Piotr Kawula. Do szkoły należą wieś Darnowiec i majętność leśna Darnowiec. Jest tu placówka straży celnej. Gospodarstw jest 30. Majętność leśną Darnowiec – Leśniczówka znajduje się przy wiosce – wybudowana w roku 1901. większą pasiekę posiada tutejszy leśniczy p. Iciachowski.”
Jadąc z Rychtala przed tablicą „Darnowiec” skręcamy w prawo, by w lesie, zobaczyć mogiłę żołnierzy napoleońskich, którzy zmarli podczas odwrotu spod Moskwy.
Grób Żołnierzy napoleońskich
Żołnierze napoleońscy (Francuzi) od 9 do 15 lutego 1813 roku przechodzili przez ziemie kępińskie, między innymi przez Darnowiec. Wycieńczeni i poodmrażani żołnierze masowo umierali. Chowano ich w zbiorowych mogiłach. Jedna z tych mogił znajduje się w Darnowcu, w lesie. Na mogile żołnierskiej stoi brzozowy krzyż i położony jest kamień z upamiętniającym napisem.
Grobem opiekują się harcerze i mieszkańcy Darnowca. W dniu Wszystkich Świętych zawsze płoną tutaj znicze. W ten sposób oddajemy cześć żołnierzom spoczywającym w obcej ziemi z dala od bliskich.
Kapliczka Matki Boskiej – w Darnowcu, powstała prawdopodobnie w okresie przedwojennym.

DROŻKI - GIERSDORF (WIOSKA GERHARDA)
nazwa jest odnotowana w księdze wieczystej biskupstwa wrocławskiego pod 1305 r.
Drożki graniczą z woj. opolskim w miejscu, gdzie istniała granica polsko- niemiecka w czasie II wojny światowej ( w lesie jest słup graniczny polsko – niemiecki)
Ks. St. kozierowski podaje (1935 r. ), iż pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1310 r., wówczas miejscowość nazywano Droszków albo wieś Gerharda.
W miejscu dzisiejszych Drożek rozciągały się niegdyś wielkie lasy, w których mieli się ukrywać zbójcy ( przez te lasy prowadziły liczne drogi i dróżki, które się krzyżowały, stąd może pochodzić ta nazwa miejscowości). Jej właścicielem był Sigrod Droszkowski.

Drożki- kopiec podworski (tzw. Grodzisko stożkowate) otoczony wałem pierścieniowatym wraz ze strefą ochrony konserwatorskiej położony we wsi Drożki gm. Rychtal (wpisany do rejestru zabytków woj. Kaliskiego pod nr 762/A)
Na mapach poglądowych obiekt ten znajduje się na terenie oznaczonym jako Trzy laski.
Położony jest na północ od zabudowań wsi Drożki. Całe założenie wraz z fosą liczy sobie ok. 100 x 50 m . Nasyp porośnięty jest obecnie drzewami i krzewami. Wstępne badania archeologiczne prowadzono na tym stanowisku w 1998 r. ustaliły jego powstanie na czasy związane z późnym średniowieczem (I faza) oraz z okresem nowożytnym (II faza). W XVII-XVIII w. Na kopcu wzniesiono dwór obronny murowany z cegieł.

RYCHTAL
Rychtal leży w południowej części województwa wielkopolskiego, w powiecie kępińskim, w północno – wschodniej części Kotliny Śląskiej, 24 km od Kępna, 14 km od Namysłowa, w tzw. Kotlinie Rychtalskiej. Kotlinę tę oddziela ciąg wzniesień i pagórków, zwany Progiem Byczyńskim, ciągnący się od Bralina do Proszowa, który stanowi wododział pomiędzy rzekami Prosną i Widawą. Równiny z piaszczysto – żwirowymi pagórkami, osiągającymi 182,3 m n.p.m. pod Trębaczowem, oddzielają Kotlinę Rychtalską od rozległej i bagnistej doliny Czarnej Widawy.
Rychtal położony jest 165 m n.p.m. w otoczeniu lasów, zagajników i łąk. Na dzień 30 czerwca 2005 r. Miejscowość Rychtal liczy obecnie 1373 mieszkańców.
Obszar Rychtala wynosi 396,19 ha, z czego na grunty orne przypada 290,06 ha, łąki i pastwiska 76,77 ha, lasy i grunty leśne 0,15 ha, zabudowania 3,34 ha, pozostałe (drogi, wody, nieużytki) 25,87 ha.

Przez Rychtal przepływa rzeka Studnica, lewy dopływ Widawy, która ma swoje źródło w pobliskim rezerwacie przyrody „Studnica” w Leśnym Kompleksie Promocyjnym „Lasy Rychtalskie” oraz rzeczka zwana Głuszynką, która bierze swój początek na polach między wsiami Zbyczyna i Drożki.
Obecny Rychtal został zbudowany na terenach bagiennych i podmokłych. Do utwardzenia podłoża użyto trzech warstw bruku, ziemi, grubych drewnianych, dębowych bali oraz warstwy igliwia, liści dębowych, żołędzi i mchu. Takie właściwości terenu były powodem budowania niskich domów i kamienic. Centrum miejscowości stanowi czworokątny Rynek z ratuszem i ośmioma uliczkami wybiegającymi z Rynku. Zabudowa miasta zachowała się w większości z okresu XVIII wieku i jest świadectwem dawnej „miejskości” Rychtala. Wiele domów parterowych zostało zbudowanych z ręcznie formowanych, a następnie wypalanych cegieł i posiada tzw. dachy siodłowe. Są to stare budynki zabytkowe, posiadające ponad 150 lat.

Ulubionym miejscem spacerowym Rychtalan jest zabytkowa aleja kasztanowców przy ulicy Kępińskiej, zwanej przed wojną Alejami Józefa Piłsudskiego.
Herb Rychtala pochodzi z pierwszej połowy lat 90 XIX stulecia. Namalowany został przez Otto Huppa, znanego w tamtejszych czasach heraldyka, który stworzył Księgę Herbów Dolnego Śląska. Herb Rychtala jest podobny do herbu słowackiego miasta Trenčin. Oba herby przedstawiają wizerunek Baranka Paschalnego z chorągiewką.

Kościół parafialny w Rychtalu został ufundowany przez biskupów wrocławskich jeszcze w XIII wieku, pod wezwaniem Męczeństwa św. Jana Chrzciciela. Jest położony w pobliżu Rynku od strony północno – wschodniej. Obecny kościół został wzniesiony w latach 1784 – 1785 w stylu klasycystycznym. Do jego budowy wykorzystano mury poprzedniej świątyni z roku 1679. Kościół został zbudowany pod kierunkiem inspektora budownictwa J. Gieslera (J. Dieslera), a budował go murarz Antoni Jakisch z Namysłowa. Prace ciesielskie wykonał cieśla Hallbrodt z Sycowa. Jest zbudowany z cegły i jest otynkowany. Od strony północnej znajduje się zakrystia z lożą kolatora, z przylegającą wieżyczką schodową. Od strony południowej wznosi się kwadratowa wieża dzwonna z hełmem. Jest ona dwukondygnacyjna. Nad wejściem zewnętrznym do wieży umieszczony został portal o obramowaniu kluczowym, a nad nim okno owalne. Poniżej znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca głowę św. Jana Chrzciciela na misie.

Plebania i kościół - widok współczesny z ulicy Kościelnej

Kapliczka Świętego Jana Nepomucena przy rychtalskim kościele

Kapliczka ku czci Świętego Józefa przy kościele

Budynek dawnego klasztoru sióstr Elżbietanek. Obecnie budynek użytkowany jest przez Szkołę Podstawową w Rychtalu

KRZYŻOWNIKI
Wieś początkowo posiadają Krzyżacy Kluczborscy. Natomiast od 1249 r. przeszła na własność biskupów wrocławskich, do których należała do 1925 r. 05 listopada tegoż roku przeszła w ręce Archidiecezji Poznańskiej.

Kościół pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
Kościół późnobarokowy z roku 1751, jednonawowy z wieżą zwieńczoną hełmem piramidalnym. Bardzo bogate i cenne wyposażenie wnętrza, utrzymane w stylu rokokowym, z drugiej połowy XVIII w. Sklepienie kolebkowe z lunetami, pokryte polichromią, wykonaną przez Józefa Langera w roku 1905. W ołtarzach wiele cennych rzeźb. Na specjalną uwagę zasługuje gotycka rzeźba Matki Boskiej w ołtarzu głównym, pochodząca z około r. 1400, oraz późnogotycka rzeźba Madonny z Dzieciątkiem z XVI wieku. Ołtarze boczne charakteryzują się bogatą dekoracja snycerską. Kilka cennych obrazów z poł. XVIII w. Rokokowe, srebrne blachy procesyjne oraz mosiężne lichtarze datowane na 1655 r. Wieczna lampka, bogato rzeźbiona ambona oraz chrzcielnica z XVIII w. Żelazne drzwi prowadzące do zakrystii, wzmocnione skośną kratą z malowanymi kartuszami herbowymi biskupów wrocławskich. Parapet chóru o wygiętej linii połączony jest z prospektem organowym w jedną całość, bogato dekorowaną ornamentami w kształcie stylizowanych muszli. Organy zbudowane w latach 1752-1754 przez mistrza Scheflera z Brzegu. Fronton organów uchodzi za jeden z najpiękniejszych w tym regionie. Przy wejściu na chór bogato rzeźbione i polichromowane drzwi z datą 1676. Na zewnętrznej ścianie kościoła umieszczono epitafium ku czci księdza społecznika i patrioty Pawła Poledni, tutejszego proboszcza w latach 1917-1939.
Na cmentarzu przykościelnym rosną lipy drobnolistne, z których kilka osiąga obwód 300 -360 cm.

PROSZÓW
Nazwa wsi wywodzi się od Prosza. Miejscowość należała przed rokiem 1920 do Śląska, powiatu namysłowskiego. We wczesnym średniowieczu ziemie proszowskie stanowiły własność biskupa wrocławskiego. W XVIII w. wieś została lokowana na prawie średzkim. W 1810 r. Proszów wraz z innymi posiadłościami został sekularyzowany na rzecz króla pruskiego.
Kościół pod wezwaniem św. Rocha

Drewniany kościół konstrukcji zrębowej z roku 1711, wznosi się na wzgórzu. Jego dach kryty gontem z okapem. Na sklepieniu oraz częściowo na ścianach – polichromia, prawdopodobnie z XVIII w. Drewniany chór muzyczny wsparty na dwóch słupach. Troje drzwi klepkowych ze starymi okuciami i zamkami z XVIII wieku. Ołtarz główny barokowy z XVIII w. Dwa ołtarze boczne: wczesnobarokowy, ufundowany przez dziedziców Sadogóry w roku 1665, z obrazem „Stella Maris” z postaciami fundatorów oraz barokowy, z obrazami św. Rodziny i św. Barbary, ufundowany w roku 1716 przez kanonika Joachima Chocimierskiego z Roszkowic. Na uwagę zasługują trzy późnogotyckie rzeźby z XVI w. Ambona barokowa z XVIII w. Zabytkowy dzwon z roku 1532. Przed kościołem murowana kapliczka z drewnianą rzeźbą św. Jana Nepomucena XVIII w.

SKOROSZÓW
Miejscowość ta została nazwana od Skorosława. W czasach średniowiecznych okolice Skoroszowa zostały nadane przez książąt śląskich Zakonowi Krzyżackiemu. Później posiadał je biskup wrocławski, Tomasz. W 1810 r. Skoroszów przeszedł na rzecz króla pruskiego.
Pałac

Został wzniesiony w stylu barokowym w 1700 r., jako rezydencja biskupów wrocławskich. Pałac jest murowany, piętrowy, częściowo z piwnicami sklepionymi kolebkowo. Pierwotnie był dziewięcioosiowy, na rzucie wydłużonego prostokąta. Wnętrze posiada układ dwutraktowy. W korytarzu i kaplicy znajdują się sklepienia krzyżowe. W części środkowej elewacji frontowej znajduje się portal, na którym widnieje kartusze herbowe biskupów wrocławskich oraz data budowy. Podczas badań odkryto wtopiony w bryłę pałacu dawny dworek z końca XVI w. Wśród zabudowań gospodarczych murowany spichlerz z XIX wieku.

REMISZÓWKA
Przy drodze leśnej do nadleśnictwa Wesoła, znajdują się mogiły ziemne i krzyż, ustawiony na nowo w 1988 r. na polance. W zbiorowym grobie pochowano tu ośmiu konfederatów barskich z oddziału Bierzyńskiego, poległych 7. IX 1768 r. Podczas starcia z moskiewskim oddziałem gen. Drewicza. Grób znajdujemy na skraju lasu mijając po drodze majątek Gierczyce i osadę Remiszówka.

2 lipy drobnolistne /Tilia cordata Mill./ – (nr rejestru 403) o obwodzie pierśnicy 314 cm i 345 cm, zlokalizowane na rozwidleniu dróg Rychtal – Bandlów - Zgorzelec;